Liderlik Yaklaşımları Nelerdir?

Liderlik kavramını tanımladığımız ve liderlerin özelliklerinden bahsettiğimiz yazımızdan sonra, bu yazımızda liderlik yaklaşımlarından bahsedeceğiz. Geçmişten günümüze liderlik konusunda pek çok çalışmanın yapılmış olduğundan ve liderliğin günümüzde örgütler için çok önemli bir yerde durduğundan daha önce bahsetmiştik. Liderliğe dair yaklaşımları ise esasen geleneksel ve modern liderlik yaklaşımları olarak iki grupta inceleyebilmekteyiz.

Geleneksel Liderlik Yaklaşımı

Geleneksel liderlik yaklaşımları tarihsel süreçte incelendiğinde kendi içinde üç kategoriye ayrılabilir. Bunlar sırasıyla özellikler yaklaşımı, davranışsal yaklaşımlar ve durumsallık yaklaşımı şeklinde kendini göstermiştir.

Özellikler Yaklaşımı: Özellikler yaklaşımı liderlik konusundaki ilk yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır. En temel haliyle özellikler yaklaşımı liderliğin doğuştan geldiğini savunan bir görüştedir. Buna göre liderlerin sonsuz bir enerjiye sahip, ileri görüşlü, doğru kararlar veren, ikna kabiliyetleri yüksek kişiler olduğu savunulmaktadır (Nahavandi, 2000).

Davranışsal Yaklaşım: Davranışsal yaklaşım, liderlik konusunda özelliklerden çok bireyin davranışlarının etkin liderlikle bütünleştirilmesi üzerinde durmaktadır.

Durumsallık Yaklaşımı: Durumsallık yaklaşımı, diğer iki yaklaşımın aksine yapılacak işin niteliklerini ve koşulları dikkate almaktadır. Dolayısıyla bu yaklaşım duruma göre değişiklik gösteren bir liderlik biçimini öne çıkarmaktadır.

Modern Liderlik Yaklaşımları

Modern liderlik yaklaşımları, günümüzde örgütlerde etkinliğin artırılmasını amaçlayan yaklaşımlar olarak şekillenmektedir. Gerek dış çevrede, müşteri beklenti ve bilgi düzeyinde görülen değişiklikler, gerekse yönetim ve organizasyon alanında ortaya çıkan gelişmeler ve yeni kavramlar, liderlik alanında da yeni yaklaşımların ortaya çıkmasına neden olmuştur (Tengilimoğlu, 2005).  Son yıllarda liderlik alanında geliştirilen yaklaşımlar ise aşağıdaki gibidir:

Paternalist Liderlik: Diğer adıyla “Babacan Liderlik” olarak bilinen paternalist liderlik, özellikler astlarının duygusal ihtiyaçlarına babacan bir tavırla yaklaşan yöneticilerin liderlik stilini ifade etmektedir.

İşlemsel Liderlik: Yönetimsel liderlik olarak da bilinen işlemsel liderlik, denetim, organizasyon ve grup performansının rolüne odaklanır. Bu stili uygulayan liderler belirli görevlere odaklanırlar ve takipçileri motive etmek için ödüller ve cezalar kullanırlar.

Dönüşümcü Liderlik: Dönüşümcü liderlik, liderin takipçilerini örgüt çıkarlarını kendi çıkarlarının önüne koyması ve örgüt hedeflerine ulaşmaya çalışmaları konusunda yönlendirmesi prensibini savunmaktadır (Kinicki ve Williams, 2016). Dönüşümcü liderler, takipçilerini katı kurallar dahilinde kontrol etmek yerine takipçilerine özgürlük alanları tanıyarak kendi edimlerini kontrol etme becerisi kazandırarak her takipçiyi bir nevi bir lidere dönüştürmeyi amaçlamaktadır.

Karizmatik Liderlik: Weber’e göre “karizmatik liderler olağanüstü yeteneklerle kutsanmış kişiler”dir. Karizmatik liderler, özellikle kriz zamanlarında ortaya çıkıp takipçilerin stres ve endişelerini azaltan, takipçilerine engeller karşısında yapabileceklerinden daha fazlasını yapma konusunda esin kaynağı olan ve takipçileri üzerinde duygusal bir etkiye sahip olan bireyler olarak tanımlanmaktadır (Klein ve House, 1995).