Modern Liderlik Yaklaşımları

Sürekli değişen ve gelişen dünyamızda, bu yeniliklere ayak uydurabilmek elzem hale gelmiştir. İş yaşamında ve örgüt kültürü içerisinde de benzer bir durum mevcuttur. Geçmişten günümüze liderlik yaklaşımları gelişmiş ve değişmiştir. Bu bağlamda bu yazımızda modern liderlik yaklaşımlarını incelemeye çalışacağız.

Günümüzde mevcut rekabet koşulları çok fazla belirsizlik ve risk taşıyabilmektedir. Dolayısıyla çalışanları yönlendirici bir lider rolü üstlenmek daha da zorlaşmıştır. Liderliğe yeni bakış açısı kazandıran yaklaşımlar modern liderlik yaklaşımlarını aşağıdaki gibi 9 başlık altında toplayabiliriz (Erer, 2018).

Stratejik Liderlik:

Liderlik için ihtiyaç duyulan tüm özellikleri taşımasının yanında, daha karmaşık bir yapıya sahip olan stratejik liderlik yaklaşımına göre bir lider;

• Örgüt içindeki tüm kademeleri stratejik yönetim sürecine dahil eder.
• Geleceğe yönelik bir yönetim benimser.
• Hataya izin verir, çalışanları ile iletişim içinde olur ve sorunları dinlemeye açıktır.
• Örgüt içindeki her kademede liderler yetiştirme rolünü üstlenir.
• Stratejik plana katkıda bulunabilecek insanlara öncülük eder.

Hizmetkâr Liderlik:

Hizmetkar liderlik, bir liderin kendisini takip edenlerin ihtiyaçlarına cevap verebilmek ve kendi potansiyellerini keşfetmelerini sağlamak için birebir iletişimde olmasını ifade eder. Buna göre kendisini takip edenlerin başarısı hizmetkâr liderler için yeterince tatmin edicidir. Hizmetkâr bir lider;

• İyi bir dinleyicidir.
• Empati kurabilir.
• Kusurları kapatıcı davranır.
• İkna yeteneği oldukça güçlüdür.
• İleri görüşlüdür.
• Gelişimi destekleyici ve birliktelik oluşturucu bir tutuma sahiptir.

Vizyoner Liderlik:

Vizyoner liderlik, adından da anlaşılabileceği üzere örgütün sahip olduğu vizyona odaklanmaktadır. Vizyoner liderlerin, başarılı olabilmeleri için üstün analiz ve sentez yapabilme yeteneği ile güçlü hayal gücüne ve sezgilere sahip olmaları gerekmektedir. Çünkü ancak bu şekilde sorunları ortadan kaldırarak fırsatları çoğaltacak fikirler geliştirebilecektir. Vizyoner bir lider;

• Yargılama, analiz yapabilme ve stratejik düşünebilme yeteneğine sahip olmalıdır.
• Olasılıklardan haberdar olmalı ve mevcut zamanı yapılandırabilmelidir.
• İçgüdülü, sezgili ve sentez yeteneğine sahip olmalıdır.
• Olayları diğerlerinden farklı ve çok yönlü algılayabilmelidir.
• Değişimden korkamamalı ve tüm bunları yaparken alçak gönüllü olabilmelidir (Bulut ve Uygun, 2010).

Etkileşimci Liderlik:

Etkileşimci liderlik, liderlerin beklentilerini karşılayan ve belirlenen hedeflerine ulaştıktan sonra tanınma, takas ya da ödüller şeklinde takipçilerin ihtiyacını karşılayan bir liderliktir (Hussain vd., 2017).

Etkileşimci lider;

• İzleyicilerin performanslarına önem verir.
• İzleyicilerin görev tanımlarını yaparak, görevlerini en etkin bir şekilde nasıl yapmaları gerektiğini açıklar.
• İzleyicilerin geçmişten gelen faaliyetlerinin daha etkin ve verimli olması veya iyileştirilmesi için iş yaptırma yolunu seçer.
• İzleyicilerin yaratıcı ve yenilikçi yetenekleri ile çok az ilgilenir ve onlardan istenileni yapmasını bekler (Ören, 2006)

Dönüşümcü Liderlik:

Dönüşümcü liderler, örgütlerin gelecekte arzuladıkları konuma gelmesi için öncelikle yeni bir vizyon oluşturur, oluşturulan yeni vizyon ile birlikte gerekli kurumsal şartları da oluşturarak çevresel değişimleri fırsatlara dönüştürebilmektedir.

Dönüşümcü bir lider şu özellikleri taşımalıdır;

• Zamanı yakalayacak kadar dönüşüme hazır ve esnek,
• Çokluğu zenginliğe dönüştürecek kadar yaratıcı,
• Bugünden ziyade yarının uygulayıcısı olacak kadar ileri görüşlü,
• Değişik fikirlere açık ve destekleyici olacak kadar insan odaklı,
• İzleyenleri entelektüel açıdan uyandıracak, onlara dönüşümün ruh ve heyecanını aşılayacak kadar güdüleyici,
• Her durum, her iş ve herkes için değişebilecek bir liderlik yaklaşımı değil, gerektiğinde duruma, yapılacak işe ve izleyenlere göre değişen ve değiştiren liderliktir.

Karizmatik Liderlik:

Karizmatik liderlik, çoğunlukla kriz ve kargaşa anında ortaya çıkan, kurtarıcı ve insan üstü özelliklere ve güçlü bir kişilik yapısına sahip bireylerde tespit edilen bir liderlik tarzıdır. Bu tarzı benimseyen liderlerde olan güçlü kişisel özellikler; kendine güvenme, cesur olma, izleyicide gıpta yaratma, inandırma yeteneği ve güdülemedir (Çelik ve Sünbül, 2008).

Otantik Liderlik:

Otantik lideri; kendi güçlü ve zayıf yönlerini farkında olan, düşünceleri ile davranışları paralel olan, takipçilerinin hassas olduğu konuları bilmesine rağmen doğruluktan ve içtenlikten vazgeçmeyen, etrafındaki kişilere güven, umut ve iyi enerji vererek onları motive eden, problemleri önyargılarıyla değil doğru bilgilere dayandırarak çözümleyen kişi olarak tanımlamak mümkündür (Tütüncü ve Akgündüz, 2014). Otantik ldierlerin;

• Özfarkındalık seviyeleri yüksektir,
• Bilgiyi dengeli ve tarafsız değerlendirir,
• İçselleştirilmiş ahlak anlayışına sahiptirler,
• Diğer kişilerle ilişkilerinde şeffaftır.

Kültürel Liderlik:

Kültürel liderlik, bir sistem ya da örgütün geleceğe ilişkin olarak, bir dönüştürme hareketinde bir örgütün, sistemin veya topluluğun kültürünün dönüştürülmesine odaklandığında etkili olabilmektedir.

Kültürel liderler; özgün fikirlere, bilgiye ve kültürel tarihe sahiptirler. Bu özelliklerinden dolayı, takipçilerin içsel bütünleşme ve dış çevreye uyum sağlama konusunda önemli bir etki gücüne sahiptirler. Bu tarz liderlerin özgüveni yüksek olmakla birlikte dünyaya, örgütlere, bireylere ve ilişkilerin doğasına ait önemli varsayımları bulunmaktadır (Schein, 1997).

Ruhsal Liderlik:

Ruhsal liderlik, takipçilerin ruhsal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlamaktadır. Takipçilerin örgüte olan bağlılıklarını artırmak için söz konusu ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. Bu bağlamda, ruhsal liderlik “fark yaratma, anlamlandırma, anlaşılma ve takdir edilme yoluyla bireylerin ruhsal yaşantılarına anlam kazandırabilecek ve güdüleyecek değer, tutum ve davranışları bir araya getiren bir liderlik” yaklaşımı olarak tanımlanmaktadır (Fry, 2003).

Ruhsal liderin sahip olduğu özellikler dikkate alındığında, bu tarz liderlerin dönüşümcü ve hizmetkâr liderlik yaklaşımlarını benimseyen ve takipçilerin gelişimi için çabalayan kişiler olduğunu söylemek mümkündür (Erer, 2018).